Μικρό αφιέρωμα στον Κ. Θ. Δημαρά
(Επιμέλεια: Θανάσης Τριψάνης)

Μ

Πρόσφατα κυκλοφόρησε η δίτομη έκδοση  “Κ.Θ. Δημαράς Σύμμικτα Δ΄, Λόγια περί μεθόδου”, σε επιλογή κειμένων από τον Φίλιππο Ηλιού (επιμέλεια Πόπης Πολέμη-εκδόσεις Μουσείο Μπενάκη & Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2013), από το Βιβλιολογικό Εργαστήρι “Φίλιππος Ηλιού”. Με αφορμή αυτή την έκδοση επιχειρούμε ένα μικρό αφιέρωμα στο έργο του Κ.Θ. Δημαρά.

“πρέπει να φυλαγόμαστε πάντοτε από την αμάθεια, την ηλιθιότητα και την κακοπιστία κι από την σύνθεση τους, τον  φανατισμό, που δεν είναι σε θέση να διακρίνουν την επιστήμη από την πολιτική και την αλήθεια από τη σκοπιμότητα•  κι ο μόνος τρόπος να νικήσουμε κι αυτούς τους αντιπάλους, είναι να ξαναλέμε τακτικά τις βασικές αλήθειες της ιστορίας”

Το παράθεμα αυτό του Κ.Θ. Δημαρά (από κείμενο του το 1952), επίκαιρο πάντα, υπηρέτησε με επιμονή και πείσμα σ’ όλη τη ζωή του. Εκτός από το καθαυτό πολυσύνθετο  επιστημονικό του έργο, ο Κ.Θ. Δημαράς αρθρογραφούσε, από το 1931 ως το θάνατο του, σε εβδομαδιαία βάση, (με εξαίρεση τα κατοχικά και τα πρώτα μετακατοχικά χρόνια)  στον ημερήσιο αθηναϊκό τύπο. Από τις στήλες της Πρωίας και της Πολιτείας στην αρχή (1931-1932) και αργότερα του Ελεύθερου Βήματος (1936-1944) και τέλος του Βήματος (1945-1991).
Με στόχο τη συμβολή του στη διαμόρφωση της εθνικής αυτογνωσίας, απευθύνεται με τα άρθρα του στο ευρύτερο κοινό. Επί πενήντα χρόνια σχεδόν, η παρουσία του στον τύπο αριθμεί πάνω από 2000 επιφυλλίδες. To υλικό αυτό συγκεντρώθηκε σε τέσσερις τόμους υπό τον γενικό τίτλο “ΣΥΜΜΙΚΤΑ”.  Τα τελευταία ΣΥΜΜΙΚΤΑ Δ΄, είναι αυτά που μόλις εκδόθηκαν και προαναφέρθηκαν. Πρωθύστερα είχαν κυκλοφορήσει τα ΣΥΜΜΙΚΤΑ Γ΄(: Περί Καβάφη, Αθήνα, Εκδόσεις Γνώση, 1992), με επιμέλεια του Γ.Π. Σαββίδη, τα οποία πρόλαβε να προλογίσει ο Κ.Θ. Δημαράς. Ακολούθησαν τα ΣΥΜΜΙΚΤΑ Α΄(: από την παιδεία στην λογοτεχνία, Αθήνα, Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, 2000), με επιμέλεια του Αλέξη Πολίτη, ενώ εκκρεμούν τα ΣΥΜΜΙΚΤΑ Β΄, τα οποία επρόκειτο να επιμεληθεί ο Αλέξανδρος Αργυρίου.

Κριτικός της λογοτεχνίας στην αρχή ο Κ.Θ. Δημαράς, σταδιακά, στρέφει και διευρύνει τις μελέτες του. “επέρασα διαδοχικά, από τη μελέτη της ιστορίας της λογοτεχνίας, στην ιστορία των γραμμάτων, από εκεί επορεύθηκα προς την ιστορία των ιδεών…. και κατέληξα σε ότι ονομάζω ιστορία των συνειδήσεων..” λέει ο ίδιος. Κι αυτή η πορεία συνυπάρχει  με μια εσωτερική διαδρομή, συνεχών προσωπικών αναθεωρήσεων.
Ήταν όμως κι ένας ανεξάρτητος, διανοητής. Παρήγαγε το έργο του, σ’ όλη τη ζωή του, έξω από θεσμούς και πέρα από υποχρεώσεις παραγωγής έργου που αυτοί επιβάλουν. Ένας τεχνίτης μόνος στο εργαστήρι του, με το σαράκι της έρευνας, στο πνεύμα του διαφωτισμού. Πανεπιστημιακές και ακαδημαϊκές θέσεις, ως θεσμική αναγνώριση της επιστημοσύνης, δεν χρειάστηκε και δεν πήρε στη χώρα του. Η κρατούσα πνευματική τάξη (όλων των αποχρώσεων) δεν ανέχεται, διαχρονικά, παρόμοιες ιδιόρρυθμες περιπτώσεις. Κι ακόμη περισσότερο όταν αυτός κομίζει, έργο καινοτόμο και ριζοσπαστικό, με περισσή επιμονή και γνώση. Ίσως έτσι εξηγείται ότι ο Κ.Θ. Δημαράς επιβλήθηκε δια του έργου του, αργά, σε ένα μικρό κύκλο σύγχρονων ιστοριογράφων και φιλολόγων, στην αρχή, όλων όμως των ιδεολογικών ρευμάτων. Σήμερα θεωρείται από τους πρωτοπόρους της ελληνικής γραμματολογίας και ιστοριογραφίας. Αλλά το έργο του, στο ευρύ κοινό, παραμένει σχεδόν άγνωστο. Εκεί αποβλέπει το αφιέρωμα αυτό, ως μια μικρή συμβολή.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ  σημείωμα του Κ.Θ. ΔΗΜΑΡΑ
Ο Κωνσταντίνος Θ. Δημαράς γεννήθηκε στην Αθήνα, από εύπορη, φιλοβενιζελική οικογένεια, το 1904. Σπούδασε στη Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ωθούμενος από ανάγκες για ευρύτερες, διεπιστημονικές γνώσεις, φοίτησε κανονικά, τα δύο πρώτα έτη, και στην Ιατρική Σχολή. Τους Πανεπιστημιακούς  τίτλους του, πτυχίο και διδακτορικό δίπλωμα, πήρε από τη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης.
Οι πρώτες δημοσιευμένες συγγραφικές εργασίες του σημειώνονται το έτος 1925, με την έκδοση μελετήματος τιτλοφορημένου “Δοκίμιον περί της Φυσικής Θεολογίας των Σοφιστών του 5ου π.Χ. αιώνος”. Ακολουθεί, το 1927, εργασία για τον Παρμενίδη. Στα ίδια χρόνια, συνεργαζόμενος στο περιοδικό Ελληνικά Γράμματα του Κωστή Μπαστιά, δίνει μελετήματα περί θεμάτων φιλοσοφίας και φιλοσοφίας της θρησκείας. Επίσης αρχίζει ν

Σχετικά με τον Συγγραφέα

Τρυψάνης Θανάσης

Σχόλια

Ιστορικό