Εν μέσω πυκνών πολιτικοοικονομικών γεγονότων πραγματοποιήθηκε η σύνοδος των υπουργών οικονομικών και των διοικητών των κεντρικών τραπεζών των G20 (οικονομική σύνοδος), στο Παρίσι, υπό την προεδρία της Γαλλίας, το διήμερο 18/19 Φλεβάρη.
Η σύνοδος επισκιάστηκε από το ντόμινο των εξεγέρσεων στον αραβικό κόσμο, ωστόσο έχει τη σημασία της καθώς οι διεργασίες της παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης προχώρησαν.
Στους φόβους που προκαλεί η αραβική εξέγερση στις πολιτικές ελίτ, προστίθεται το συνεχώς διογκούμενο πρόβλημα της παγκόσμιας διατροφικής κρίσης. Μια κρίση που είχε τη συμβολή της κι αυτή στη μεγάλη έκρηξη των αραβικών κοινωνιών και τίθεται πλέον επιτακτικά στις προτεραιότητες της παγκόσμιας πολιτικής. Ενδεικτικά, ο δείκτης τιμών τροφίμων του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από το 1990, χρονιά που καθιερώθηκε ο δείκτης, καταγράφοντας συνεχή αύξηση τους τελευταίους επτά μήνες. Ενώ η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η μέση τιμή των σιτηρών θα αυξάνεται συνεχώς τουλάχιστον ως το 2015, με ήδη σχεδόν ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους, να ζουν σε συνθήκες πείνας.
Η συνεχής αύξηση των τιμών των τροφίμων ακολουθείται από αύξηση των τιμών ενέργειας (και λόγω των αραβικών γεγονότων), και κατά συνέπεια δημιουργούνται πληθωριστικές τάσεις με παγκόσμιες επιπτώσεις. Ιδιαίτερα μια επιτάχυνση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη (σήμερα κινείται λίγο πάνω από το 2%) θα αύξανε το κόστος δανεισμού, και επόμενα θα επιδείνωνε τη κρίση χρέους μεσοπρόθεσμα.
Ενώ κυβερνήσεις και χρηματοοικονομικές αγορές αναμένουν τις τελικές(;) αποφάσεις των δυο ευρωπαϊκών συνόδων κορυφής, για την αντιμετώπιση των οικονομικών ανισορροπιών της ευρωζώνης, στο Παρίσι, οι G20, συζήτησαν τις παγκόσμιες ανισορροπίες. Όρισαν μάλιστα (μέσα από διαφωνίες, αλλά και συγκλίσεις) έναν κοινό κατάλογο οικονομικών δεικτών, βάσει των οποίων θα ανιχνεύονται οι πηγές ανισορροπίας και αποσταθεροποίησης στην παγκόσμια οικονομία, προκειμένου να αποφευχθεί, όπως λέγεται, μια επανάληψη της κρίσης.
Η ιδέα για την κατάρτιση μιας λίστας οικονομικών δεικτών αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην προηγούμενη σύνοδο κορυφής του G20 στη Σεούλ. Τότε τέθηκε από τις ΗΠΑ η πρόταση να υπάρξουν αριθμητικοί στόχοι (περιορισμοί) για τα πλεονάσματα και τα ελλείμματα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών. Η πρόταση στοχοποιούσε τις πλεονασματικές χώρες (Κίνα, Γερμανία) και δεν έγινε δεκτή. Σ’ αυτή τη σύνοδο, η προεδρία της Γαλλίας, επιχειρώντας να υπερκεράσει τις διαφωνίες, έθεσε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαβούλευσης.
Έτσι οι πρόσφατες συνομιλίες επικεντρώθηκαν στην κατάρτιση μιας λίστας δεικτών μέτρησης των παγκόσμιων ανισορροπιών. Μετά από επίπονες διαπραγματεύσεις, κατέληξαν σε μια συμβιβαστική συμφωνία.
Οι επιλεγμένοι δείκτες, αφορούν τις εσωτερικές ανισορροπίες δηλ. στο εσωτερικό των κρατών, όπως το χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό) και το δημόσιο έλλειμμα. Αυτό ήταν το σχετικά εύκολο μέρος των συμφωνιών.
Η επιλογή όμως των εξωτερικών δεικτών έγινε με δυσκολία, γεγονός που αντικατοπτρίζει τους ανοιχτούς νομισματικούς και εμπορικούς ανταγωνισμούς. Διάσταση απόψεων υπήρξε σε τρία ζητήματα. Τα συναλλαγματικά αποθεματικά, τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Οι ΗΠΑ, η Βρετανία αλλά και η Γαλλία, πρότειναν να συμπεριληφθούν στη λίστα δεικτών.
Η θέσπιση δείκτη συναλλαγματικών αποθεματικών, στοχεύει κυρίως την Κίνα η οποία κατέχει τα μεγαλύτερα αποθεματικά στον κόσμο, ύψους τριών τρισ. δολαρίων. Η Κίνα όμως, αλλά και Ρωσία (η οποία κατέχει επίσης μεγάλο ύψος αποθεματικών), αρνήθηκαν, φοβούμενες πως η μείωση των συναλλαγματικών αποθεματικών θα τις κάνει ευαίσθητες σε νομισματικές επιθέσεις και αναταράξεις. Και ακόμη πως θα χάσουν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης όπου το ρευστό είναι δυσεύρετο.
Η Κίνα διαφώνησε ακόμη να τεθούν δείκτες μέτρησης στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, μέτρο που ασκεί πίεση (αύξηση) στο γουάν, αλλά και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Στο τελευταίο έχει σύμμαχο και τη Γερμανία καθώς από την τελευταία σύνοδο της Σεούλ αυτές οι δύο χώρες (ως πλεονασματικές), αντιδρούν. Έτσι τελικά τα συναλλαγματικά αποθεματικά, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν συμπεριλήφθησαν στη λίστα δεικτών.
Συμφωνήθηκε όμως να συμπεριληφθεί στη λίστα, το εμπορικό ισοζύγιο (ο οποίος είναι μερικότερος δείκτης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών) καθώς και οι καθαρές εισροές επενδύσεων, μέτρο που στοχεύει έμμεσα στα αποθεματικά της Κίνας. Πάντως η προεδρεύουσα Γαλλία φιλοδοξεί να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις ώστε να συμφωνηθεί στην επόμενη σύνοδο κορυφής μια πιο λεπτομερειακή λίστα δεικτών, με τη Γερμανία αντίθετα να θεωρεί ότι επαρκεί ένα είδος «συστήματος συναγερμού».
Ένα άλλο ανοιχτό ζήτημα είναι αν θα τεθούν αριθμητικοί στόχοι στους δείκτες με την Γερμανία και πάλι να δηλώνει ότι θα αντισταθεί σε κάθε προσπάθεια ορισμού αριθμητικών στόχων.
Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και τα νέα μέτρα για τον έλεγχο του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, που πρόκειται να εισηγηθεί ο Σαρκοζί στην επόμενη σύνοδο κορυφής (το Νοέμβριο στις Κάννες), γίνεται φανερό ότι σε οικουμενικό επίπεδο καταβάλλεται μια προσπάθεια να μπουν κάποιες βάσεις για τον έλεγχο της διεθνούς οικονομίας. Να θεσπιστεί ένα είδος διεθνούς προστατευτισμού. Είναι ένα εγχείρημα με πολλές δυσκολίες, θα δούμε αν θα έχει αποτελέσματα.
Μέχρι τώρα στις συνόδους των G20 δεν αποτυπώνονταν ακριβώς οι διεργασίες (ανταγωνισμοί και συναινέσεις) της παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης, παρά μόνο ως κλίμα. Τώρα, στο Παρίσι, η προκύπτουσα συμφωνία (στα minimum έστω), και οι διακηρυγμένοι επόμενοι στόχοι, διαφαίνεται ότι θέτουν νέα δεδομένα.
Ο χαρακτήρας των συνόδων παραμένει διαβουλευτικός και μη δεσμευτικός. Ακόμη και οι χώρες της Ευρώπης δεν κινούνται συντεταγμένα στο επίπεδο των G20. Ωστόσο μια νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική διαμορφώνεται. Μπορεί η κίνηση να είναι αργή (και γι’ αυτό υποτιμάται μερικές φορές) αλλά έχουμε περάσει πλέον σε συνθήκες αρχικής άσκησης διακυβέρνησης σε οικουμενικό επίπεδο.
Θ.Τ
1/3/2011
