Για τον Αξελό

Γ

Η συζήτηση γιά την οικουμενική πολιτική ακόμα δέν έχει ανοίξει. Η πολιτική φιλολογία παραμένει καθηλωμένη στον παλιό τρόπο σκέψης που περιορίζεται ως γνωστον στην Εθνική διάστασή της πολιτικής. Τα πράγματα όμως προχωρούν. Ο κόσμος αλλάζει . Η πολιτική ήδη λαμβάνει μέρος σε πλανητικό επίπεδο.

Ο Αξελός με εντελώς προδρομικό τρόπο μας εισάγει στην πλανητική σκέψη.
Το κείμενο που αναδημοσιεύουμε περιλαμβάνεται στο βιβλίο « προς την πλανητική σκέψη» που περιλαββάνει διαλέξεις και δοκίμια που εκφωνήθηκαν ή γράφτηκαν μεταξύ 1958-1963.

Η ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας νέας εποχής, μιας εποχής νέας στην ιστορία του κόσμου. ο νέος νεωτερισμός είναι διαφορετικής φύσης απ’ τους προηγούμενους. Για πρώτη φορά στην ιστορία του κόσμου ένα ισχυρό δίκτυο, μια δέσμη δυνάμεων, πλήττει το σύνολο της παγκόσμιας ιστορίας, ταυτόχρονα, ενώ ο Κόσμος παραμένει διστακτικός απέναντι στη μορφή που πρέπει να πάρει, και ίσως χάνει την παραδοσιακή του όψη. Πολλά έγιναν για πρώτη φορά στην ιστορία του κόσμου. Αλλά για πρώτη φορά συμβαίνει κάτι στην, ας πούμε ολική, κλίμακα της παγκόσμιας ιστορίας, σε ενοποιημένο τόπο και χρόνο.
Σήμερα μιλάμε πάρα πολύ για ατομική, για πυρηνική εποχή, χωρίς να γνωρίζουμε το είναι αυτό που ονομάζουμε έτσι. Γιατί η ατομική η πυρηνική ενέργεια δεν εξαντλεί καθόλου το σύνολο του πεδίου δράσεως της πλανητικής τεχνικής. η πλανητική τεχνική αποτελεί το νέο πεπρωμένο του κόσμου. Όχι η τεχνική με την περιορισμένη έννοια του όρου —με την έννοια του χειρισμού και της τέχνης του χειρισμού ενός οργάνου, ενός εργαλείου η ενός συνόλου μεθόδων— αλλά σαν κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας ιστορίας, που μονοπωλεί τα πάντα και που ωστόσο κρύβει το ύψιστο νόημα της. Η τεχνική αναμφίβολα θεμελιώνει τη δυνατότητα και την αποτελεσματικότητα των μηχανών, της βιομηχανίας, της εκμετάλλευσης της πυρηνικής ενέργειας και κάθε άλλης ενέργειας, αλλά ξεπερνάει κατά πολύ τις συσκευές και τα μηχανήματα. Η πλανητική τεχνική είναι αυτή που καθορίζει τη νέα παγκόσμια πολιτική, την πλανητική πολιτική.
Γιατί η πολιτική, αυτό που ακόμα αποκαλείται έτσι, μην ξέροντας ποιο άλλο όνομα να πάρει, δεν είναι πλέον η πολιτική της πόλεως, της Πόλης-Κράτους και της συνομοσπονδίας των Πόλεων-Κρατών ούτε είναι η πολιτική των αυτοκρατοριών, κατακτητικών τμημάτων της ιστορικής ολότητας, των μεσαιωνικών κοινοτήτων, ούτε η πολιτική των σύγχρονων Κρατών και εθνών, δημοκρατικών ή αυταρχικών. Η πολιτική δεν άφορα πια έναν αυτόνομο ή σχετικά αυτόνομο τόπο, όσο εκτεταμένος κι αν είναι, που όμως σε σχέση με αυτόν υπάρχουν τα υπόλοιπα. Πλήττει το σύνολο της γήινης σφαίρας, παρ’ όλο που δεν γνωρίζουμε τι είναι στην πραγματικότητα- ίσως μάλιστα γι’ αυτόν το λόγο να μην το γνωρίζουμε, μην μπορώντας καθόλου να τη συλλάβουμε με αφετηρία έναν τόπο όπου αυτή δεν θα εφαρμοζόταν, καθώς θα ήταν πέρα απ’ τα όρια της εξουσίας της. Οι κοινότητες οι βασισμένες στην αυτάρκεια ανήκουν σ’ ένα ξεπερασμένο παρελθόν. Δεν φαίνεται να υπάρχει πια χώρος για ένα τμήμα του όλου που βασισμένο στον ίδιο του τον εαυτό ν’ αποτελεί πατρίδα. Επίσης, η συνήθης διάκριση των δύο διαστάσεων της πολιτικής δεν είναι πια πραγματική: η εσωτερική και η εξωτερική πολιτική του κάθε Κράτους είναι κάτι παραπάνω από αλληλεξαρτώμενες, και η σφαιρική πολιτική κάθε ξεχωριστού Κράτους συνδέεται αδιάσπαστα με την πολιτική των άλλων Κρατών και με τη διεθνή πολιτική κατάσταση, έτσι που η παγκόσμια οργάνωση συνολική και οικουμενική, πραγματοποιημένη τεχνικά και πρακτικά, να μην έχει πια εξωτερική όψη.
Μορφοποίηση της πλανητικής οικονομίας, η πλανητική πολιτική ασκεί την εξουσία της —από τώρα— στο σύνολο του πλανήτη γη. η παραγωγή, η διανομή, και η ανταλλαγή των προϊόντων, καθώς επίσης και η κατανάλωση γίνονται, όλο και περισσότερο, σε παγκόσμια κλίμακα. ‘ Ο Μαρξ ήδη περιόρισε τον κόσμο και διεύρυνε την οικονομία στο επίπεδο του παγκόσμιου• θεωρώντας ότι η ιστορία της ανθρωπότητας στο σύνολο της, τείνει Για πρώτη φορά να γίνει οικουμενική, διακρίνει μέσα στους νόμους της παγκόσμιας αγοράς (νόμους που διέπουν την παραγωγή και την ανταλλαγή, την προσφορά και τη ζήτηση, την κατασκευή και το εμπόριο) την υψίστη δύναμη της παγκόσμιας ιστορίας που «πλανιέται πάνω στη γη σαν την αρχαία Ειμαρμένη και, μ’ ένα αόρατο χέρι, μοιράζει στους ανθρώπους την ευτυχία και τη δυστυχία, θεμελιώνει αυτοκρατορίες και γκρεμίζει αυτοκρατορίες, φέρνει στο φως τους λαούς και τους εξαφανίζει» (Ideol. all. T.VI ed. Costes, σελ. 178). Ο Μαρξ θέλει να ελευθερώσει τους ανθρώπους από τον κλοιό αυτής της δύναμης. Για να γίνουν κύριοι της μοίρας τους «άτομα ιστορικώς οικουμενικά, εμπειρικώς οικουμενικά». Κι όμως η ίδια δύναμη δεν εξακολουθεί να πλανιέται πάνω στη γη με διαφορετική μορφή; Μήπως ο ίδιος ο θεμελιωτής του μαρξισμού δεν μας λέει για τον ίδιο τον κομμουνισμό ότι «η οργάνωση του είναι ουσιαστικά οικονομική»; (ibid. σελ. 231). Η παγκόσμια οικονομία είναι βέβαια η οργάνωση της έλλειψης, η οργάνωση της ικανοποίησης της έλλειψης και των όλο και περισσότερο αισθητών και επίσης τεχνητά δημιουργούμενων ελλείψεων ωστόσο, η παγκοσμιότητα του Κόσμου δεν είναι αρκετά πιο ανοιχτή και ολική;
Η υπερμοντέρνα παγκοσμιότητα δεν αφήνεται επίσης να επαναφέρει ή να περιορίσει στην πορεία προς το παγκόσμιο Κράτος, μία συνομοσπονδία ή μία παγκόσμια ομοσπονδία Κρατών, ή τις Ηνωμένες Πολιτείες του πλανητικού κόσμου. Είτε αυτό το παγκόσμιο Κράτος πραγματοποιηθεί ή όχι, είτε μία παγκόσμια κρατική οργάνωση λύσει ή όχι τα δια-κρατικά η δι-εθνή προβλήματα, είτε η βούληση για παγκόσμια δύναμη ωθήσει τα Κράτη σε παγκόσμια σύρραξη, σε μια σειρά επιμέρους καταστροφών, ή σε μια «τελειωτική» καταστροφή, πρόκειται για εσωτερικά φαινόμενα του πλανητικού κόσμου για τον όποιο δεν μπορούμε ακόμα να πούμε αν κατευθύνεται προς ένα αδιέξοδο ή όχι. Ο Ναπολέων έλεγε στον Γκαίτε, συζητώντας μαζί του για την αρχαία τραγωδία, ότι η πολιτική είναι η μοίρα της εποχής μας. Η πολιτική ωστόσο απορρέει από ένα κέντρο και περιζώνεται από μια σφαιρικότητα που την περιέχει.

Το βιβλίο της Γένεσης της Παλαιάς Διαθήκης γράφει ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν για να «αρχέτωσαν των ιχθύων της θαλάσσης, και των πετεινών του ουρανού, και των κτηνών, και πάσης της γης, και πάντων των ερπετών των ερπόντων επί της γης». Έτσι ο άνθρωπος προορίστηκε να είναι ο κύριος της γης, υποτάσσοντας την, σύμφωνα με τα σχέδια της θείας πρόνοιας. Είναι επίσης γραμμένο στο βιβλίο του Ίώβ για το δημιουργό του κόσμου: «εκτείνων βορέαν έπ’ ουδέν, κρεμάζων γήν επί ουδενός». Χάρη σ’ όλην την κατακτητική πορεία της ανθρώπινης υποκειμενικότητας, χάρη στο παιχνίδι της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας (πού διασυνδέονται και είναι αδιαχώριστες), χάρη στην αποκαθιέρωση των πάντων —του Όλου όπως και του Είναι— μήπως οι άνθρωποι της πλανητικής τεχνικής είναι εκείνοι πού, σύμφωνα με τα προγράμματα και τους προγραμματισμούς τους, θα δεσπόσουν στον πλανήτη, τον πλανήτη που κρέμεται στο μηδέν;
Τι πραγματικά συμβαίνει, στις μέρες μας, στο χώρο του παιχνιδιού που λέγεται πολιτική; Τι θέλουν και τι μπορούν οι άνθρωποι, αν δεχτούμε ότι μπορούν λιγότερα απ’ όσα θέλουν; Ένα σύνολο δυνάμεων που πήγασαν απ’ τα μύχια της γηραιάς δυτικής Ευρώπης, αναπτύσσουν σε βάθος την επιστημονική και τη βιομηχανική τεχνική, καθεμιά επιδιώκει να κατακτήσει μια δεσπόζουσα θέση μέσα στον κόσμο, χωρίς όμως να εγκαταλείπει τελείως το όνειρο της παγκόσμιας κυριαρχίας. Οι υπανάπτυκτες χώρες έχουν εμπλακεί σ’ αυτόν τον αγώνα δρόμου κι επιθυμούν κι αυτές να πάρουν ενεργό μέρος στο παιχνίδι. Ανάμεσα στις πρώτες δυνάμεις, υπάρχουν οι διαφορές του οικονομικο-πολιτικού καθεστώτος: οι μεν δυνάμεις είναι και αυτοαποκαλούνται καπιταλιστικές, και οι δε θα ήθελαν να είναι σοσιαλιστικές (ο όρος σοσιαλισμός λαμβάνεται με το νόημα που του δίνει η σύγχρονη ιστορία), πραγματοποιώντας με τεράστιες αποκλίσεις και με τη μορφή γραφειοκρατικού κολεκτιβισμού, μια όψη του κομμουνιστικού δράματος του Μαρξ. Ανάμεσα στις δεύτερες, άλλες φαίνονται να καθοδηγούνται από τους καπιταλιστές, κι άλλες από τους σοσιαλιστές. Ο μαρξισμός δείχνει να είναι αυτό που επέτρεψε την ταχύτερη εκβιομηχάνιση ορισμένων τεχνικά καθυστερημένων και κυρίως αγροτικών χωρών. Αλλά η «βαθιά» διαφορά μεταξύ του καπιταλισμού (περισσότερο ή λιγότερο ιμπεριαλιστικού), και του σοσιαλισμού (του κρατικού καπιταλο-σοσιαλισμού, του εκφυλισμένου εργατικού Κράτους, ή του γραφειοκρατικού κολεκτιβισμού), αν και είναι οικονομικά και πολιτικά πραγματική, χάνει προοδευτικά τη σημασία της και αφήνεται ν’ απορροφηθεί από το ιστορικό ολικό γίγνεσθαι. Οι μεν και οι δε, αν και ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους, βαδίζουν προς την ίδια πραγματικότητα. Με τον ίδιο τρόπο θα αμβλυνθούν σύντομα οι ριζικές διαφορές μεταξύ των ανεπτυγμένων και των υπανάπτυκτων χωρών.
Πηγάζοντας από τη Δύση και καθώς απλώνεται σήμερα σ’ όλη την επιφάνεια του πλανήτη, και αντιπροσωπεύεται, σ’ όλες της τις εναλλαγές, από την Ευρώπη, την ΕΣΣΔ, τις ΗΠΑ, την Κίνα, η ίδια πλανητική τάση εκδηλώνεται: σκοπός της, η επιτυχία της οργάνωσης και του προγραμματισμού, της ολοκληρωτικής εκμετάλλευσης των πάντων, της παγκόσμιας παραγωγής, της ολικής διανομής, της συνολικής κατανάλωσης. Είτε το ξέρουν είτε όχι, όλοι προσανατολίζονται προς αυτήν την πραγματικότητα. Σ’ αυτήν την πορεία οξύνονται και θα οξύνονται ορισμένες οικονομικές, πολιτικές, θρησκευτικές, φυλετικές και ιδεολογικές διαφορές• Ομως αυτές θα εξαλειφθούν και θ’ απορροφηθούν μέσα στην ενοποιούσα κίνηση. Οι διαφορές μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού, αστικής τάξης και προλεταριάτου, κατοίκων των πόλεων και χωρικών, Ανατολής και Δύσης, οι διαφορές μεταξύ συντηρητισμού και επανάστασης, δεξιάς και αριστεράς, εθνικισμού και διεθνισμού, ατομικισμού και κολεκτιβισμού, λευκών και εγχρώμων, αποίκων και αποικουμένων, οι διαφορές μεταξύ ένοπλης ειρήνης και ψυχρού πολέμου, άνεσης και δυσφορίας, ελπίδας και απελπισίας, όχι μόνο θα αμβλύνονται όσο πάει, άλλα θα βαδίζουν προς τη ριζική εξάλειψη τους. Η ίδια η αρχή και η σημασία της διαφοράς θα ξεπεραστούν, και μόνο οι συγκεκριμένοι και χαρακτηριστικοί τρόποι διαδικασίας θα διατηρηθούν. Δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι να συλλάβουμε το νόημα αυτής της πορείας και καθόλου δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν οδηγεί σε μιαν ανώτερη ενότητα.
Η οικουμένη οικουμενικοποιείται, και ό,τι είναι και γίνεται οικουμενικοποιείται επίσης. Όλες οι πραγματικότητες της σφαίρας γίνονται σφαιρικές. Όλα ομοιομορφοποιούνται. Η δημοκρατικοποίηση, η οικουμενικοποίηση και η ομοιομορφοποίηση κάθε πράγματος εξαλείφουν τις διαφορές. Είναι λοιπόν μέσα στο νόημα του γίγνεσθαι που οι διαφορές χάνουν το νόημα τους, πράγμα που κατά κάποια έννοια οδηγεί στη βασιλεία της συνολικής αδιαφορίας. Η δημοκρατική εξομοίωση, πρώτα αστική, μετά σοσιαλιστική, σκοπεύει αυτήν τη θεμελιακή αδιαφορο-ποίηση, αυτήν την ενοποίηση. Το ego τού cogito βρίσκεται έτσι κοινωνικοποιημένο και μέσα στα γρανάζια της ανακύκλωσης της παραγωγικής εργασίας, καθώς συνεχώς ανανεώνεται, για να ικανοποιεί συνεχώς νέες ανάγκες, για να καλύπτει μία συνεχώς αυξανόμενη έλλειψη. Δημοκρατικοποίηση, οικουμενικοποίηση, ομοιομορφοποίηση, εξομοίωση και κοινωνικοποίηση, όλα απορρέουν από το ίδιο κέντρο- απ’ όπου απορρέει και η εξουσία της πλανητικής πολιτικής.
Αυτή η κατάσταση των πραγμάτων είναι ενδεικτική: οι μορφές τού Κράτους παραμένουν δευτερεύουσες σε σχέση βέβαια με την ύψιστη τάση. Η διαφορά ανάμεσα στην ισχύουσα κατάσταση (status) και στην κρίση εκμηδενίζεται κι αυτή. Φαίνεται ότι όλα οδηγούν και οδηγούνται προς την πανανθρώπινη κοινότητα κι ότι εμείς βαδίζουμε και κατευθυνόμαστε προς τον ίδιο χωρίς τέλος σκοπό. Η κατάρρευση των παλαιών και ακόμα «επίκαιρων» δομών, η αποδιάρθρωση των οργανώσεων και οργανισμών, των θεσμών και των μορφών, η αποσύνθεση των υπερδομών —κατάρρευση, αποδιάρθρωση και αποσύνθεση του νοήματος τους, γιατί η εμπειρική τους ζωή περιφέρει ακόμα την ύπαρξη της και θ’ αποδειχτεί ικανή να διαιωνισθεί και να εφορμήσει σε ανακαινίσεις— συντελούν στην οικουμενικοποίηση. Εκείνο που υπήρξε αρχαίο και φεουδαρχικό, εκείνο που πήρε μοντέρνο πρόσωπο παύει να υπάρχει μ’ αυτήν την ιδιότητα, διαιωνίζεται, επισκευάζεται, παίρνει νέες μορφές, γυρεύει ένα περιεχόμενο και ετοιμάζεται να πραγματοποιήσει ένα αποφασιστικό πέρασμα. Ο,τι επιβαλλόταν σαν αντιπροσωπευτικό ή καθιερωμένο του οικουμενικού σαπίζει από μέσα: οικογένειες, εκκλησίες, Κράτη, πατρίδες και κόμματα, πανεπιστήμια. Οι παραδοσιακά κοινωνικές δομές, πολιτικές και πολιτιστικές σαπίζουν, γιατί δεν εμπνέονται πλέον από μια δημιουργική πνοή• Βέβαια γνωρίζουν μεταμορφώσεις, κινητοποιούνται — αλλά στο βάθος μιας σύμμειξης που τις ξεπερνάει. Μέσα σ’ αυτήν την προοδευτική διαδικασία του μετασχηματισμού εδρεύει, δίχως άλλο, ο νόμος του ιστορικο-πολιτικού γίγνεσθαι, και όχι μέσα σε μια πίστη, μιαν ισότητα, μιαν οποιαδήποτε παράδοση, ή μιαν ειδική μορφή της εξουσίας. η κυριαρχία δεν είναι πλέον κυριαρχία μιας πόλης, μιας αυτοκρατορίας, ενός έθνους, ή μιας τάξης: η κυριαρχία αποκτά τον ύψιστο χαρακτήρα της, την πλήρη δύναμη της, παύοντας να είναι ειδική κυριαρχία και γίνεται δύναμη και υπέρτατη αρχή, παγκόσμια εξουσία που ξεχύνεται —όχι επειδή είναι γραφτό— πάνω στους πολίτες του κόσμου στο σύνολο τους. Κανένα άτομο και κανένας θεσμός δεν επωμίζονται πια αυτήν την εξουσία.
Η ριζική δημοκρατικοποίηση, η ομοιομορφοποιούσα οικουμενικοποίηση, η κοινωνικοποιούσα εξομοίωση την οποία επιτελεί η μεσολάβηση της πλανητικής πολιτικής (άλλα όχι μόνο με την πολιτική), συνεπάγονται αναγκαστικά το ξεπέρασμα των διαφορών και εισάγουν μιαν αδιαφορία νέου τύπου. Δύσκολο ν’ απομονωθεί αυτή η αδιαφορία- εκδηλώνεται ωστόσο και θα εκδηλωθεί πολύ περισσότερο. Όλες οι διαφορές θα ισοπεδώνονται όλο και περισσότερο, αλλά η ισοπέδωση δεν χωράει δίχως πεζότητα. Ο οικονομικός σχεδιασμός, η πλανητική πολιτική, το δυναμικό της ισοπέδωσης και η κατακτητική πεζότητα είναι λοιπόν αδιαχώριστες; Εκπορεύονται από το ίδιο κέντρο; Υπακούουν σ’ έναν κοινό ρυθμό που θα εξελιχθεί σε ρυθμό της οικουμενικής ιστορίας, της συλλογικής ανθρωπότητας, της κοινωνίας της ανθρώπινης ολότητας; Ίσως η «πολιτική» να μη σκοπεύει στην ευτυχία των ανθρώπων ίσως να μην τους λυγίζει από δυστυχία. Η ώρα της, η τωρινή και κυρίως η μέλλουσα, θα καθορίσει έναν άλλο χώρο κι έναν άλλο χρόνο: θα σημάνει το τέλος των προνομίων και των διαφορών, θα καταργήσει τη διάκριση μεταξύ κοινωνικής εργασίας και πολιτικής κοινωνίας, θα αποδεσμεύσει όλες τις δυνάμεις της παραγωγικότητας, θα εξαλείψει ό,τι ξεπερνάει το επίπεδο —πάντα επιδεκτικό ανόδου— του ιδανικού μέσου όρου. Όλα όσα φαίνονταν οργανικά, έχουν εμπλακεί στο δίκτυο της οργάνωσης- όλα όσα φαίνονταν λειτουργικά γίνονται θέμα διαχείρισης των δημοσίων λειτουργών ό,τι επιβαλλόταν σαν ρυθμός ανυψώνεται σε οικοδόμημα• ό,τι είχε κατανοηθεί υπόκειται σε υπολογισμό. Η επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας συνεχίζεται ακαταμάχητη, τα μέσα προώθησης φτάνουν στο σημείο να εκμηδενίσουν κάθε διάκριση ανάμεσα στο στατικό και στο δυναμικό, την ανάπαυση και την κίνηση, την κόπωση και τη διέγερση. Μια διπλή κίνηση —πού υπακούει σ’ έναν κοινό μηχανισμό— όσο πάει και επιταχύνεται και θα ‘πρεπε να επιβληθεί στο στοχασμό μας: γιατί μαζί της επιταχύνονται συνάμα η αφαίρεση, ο αυτοματισμός, το σύστημα και η κατάρρευση, η αποδιάρθρωση, η μή-ένταξη.
Η λειτουργία και τα κέντρα της διοίκησης, οι αλληλεπιδράσεις και οι αλληλεξαρτήσεις, οι συνάφειες, οι συσχετίσεις, οι αμοιβαίες παραχωρήσεις, οι συντονισμοί, οι ενσωματώσεις, οι επιχειρούσες, επιχειρησιακές και επιχειρηματικές επιχειρήσεις, οι επικοινωνίες και οι τηλεπικοινωνίες, οι αμοιβαίες επιπτώσεις, οι αίτιες και οι αιτιότητες που επηρεάζουν η μια την άλλη, καθώς και το σύνολο — Όλες αυτές οι πολυσήμαντες μηχανορραφίες είναι αδιάσπαστο μέρος του παιχνιδιού της βούλησης για δύναμη, που έχει τη γη σαν διακύβευμα. Η πολιτική παγκοσμιο-ποιείται χάρη στις προσπάθειες για σύνθεση και πολύπλευρη πληροφόρηση, στις οικουμενικές αναμείξεις και ανακινήσεις, όπου τα πάντα αλληλοεπηρεάζονται, ανοίγοντας το πεδίο σ’ όλους τους δυνατούς συνδυασμούς και τις αλληλεπιδράσεις, δηλαδή τις αποδοτικές και ικανές να χρησιμοποιηθούν από τους περισσότερους ανθρώπους.
Η πλανητική πολιτική διαθέτει σαν μονάδες του μηχανισμού της τεχνογραφειοκράτες, η νοημοσύνη της είναι υπολογιστική, ο υπολογισμός είναι σκεπτικός, και θεωρεί τον εαυτό του ορθολογικό, όμως δεν γνωρίζουμε για ποιο λόγο θα μπορούσαμε ν’ αποφανθούμε αν είναι επίσης λογικός ή όχι.  Η παγκόσμια πολιτική τείνει να εγκαθιδρύσει την οικουμενική βασιλεία του πρακτικού και του τεχνικού, της άνεσης και του σπορ, βασιλεία που κατασκευάζει επίσης το ίδιο της συμπληρωματικό και υπερπληρωματικό στέμμα: ιδεολογικό, θεωρητικό και καλλιτεχνικό. Ο ίδιος ο μηχανισμός και όλο το εγχείρημα εμπλέκονται στην κίνηση μιας αδιάκοπης ανακύκλωσης: οι άνθρωποι εργάζονται μ’ έναν όλο και τελειότερο τρόπο, για να ικανοποιήσουν τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες τους και αυτές μιας και ικανοποιηθούν επισύρουν πάντα καινούριες. Η παραγωγή δημιουργεί αντικείμενα προορισμένα να καλύψουν τις ανάγκες ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί νέες. Η κατανάλωση χειρίζεται και μεταχειρίζεται, οικειοποιείται, καταναλώνει και αναλώνει μια συνεχώς αυξανόμενη μάζα αφηρημένων και συγκεκριμένων αντικειμένων (υπάρχει άραγε επίμονα αυτή η διαφορά;), πραγμοποιημένων πραγματικοτήτων κάθε είδους (φυσικών, πολιτιστικών, βιομηχανικών) υπολογισμένων σε σχέση με την απολαυστική τους αξία. Μέσα στον κόσμο της ολικής κινητοποίησης όλων όσων υπάρχουν, όπου όλα όσα υπάρχουν παρουσιάζονται σαν να έχουν δημιουργηθεί, το δημιουργικό και καταστροφικό μέρος βρίσκονται σε αντιστοιχία• όλα όσα παράγονται πρέπει ανάλογα να καταστρέφονται, ή από την κατανάλωση ή διαφορετικά. Ο κύκλος που ενώνει την παραγωγή με την κατανάλωση περισφίγγει σαν κρίκος όλη την περιφέρεια του πλ

Σχετικά με τον Συγγραφέα

Σχόλια

Η Σύνταξη

Kατηγορίες

Ιστορικό