Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στον Γκάρντιαν του Λονδίνου στις 15/3/2011.
Είναι πολύ χαρακτηριστικό για τον τρόπο με τον οποίο ο Νταβούτογλου προσεγγίζει τα προβλήματα της περιοχής. Αλλά και αποκαλυπτικό γενικότερα για τον τρόπο με το οποίο αντιλαμβάνεται τις διεθνείς εξελίξεις. Πιστεύουμε ότι είναι πολύ χρήσιμο να το έχει κανείς υπ΄όψι του και να το αντιπαραβάλει με ανούσια δημοσιεύματα και τοποθετήσεις που καταχωρούνται σωρηδόν στα εγχώρια μέσα.
Το κύμα των επαναστάσεων στον αραβικό κόσμο ήταν αυθόρμητο. Αλλά έπρεπε επίσης να συμβεί. Ήταν απαραίτητο προκειμένου να αποκατασταθεί η φυσική ροή της ιστορίας. Στην περιοχή μας – δυτική Ασία και νότια Μεσόγειος – υπήρξαν δύο ανωμαλίες στο τελευταίο αιώνα: κατ’ αρχάς, η αποικιοκρατία στη δεκαετία του ‘30, τη δεκαετία του ‘40 και τη δεκαετία του ‘50 που διαίρεσαν την περιοχή σε αποικιακές οντότητες, και χώρισαν τις φυσικές συνδέσεις μεταξύ των λαών και των κοινοτήτων. Παραδείγματος χάριν, η Συρία ήταν μια γαλλική αποικία και το Ιράκ βρετανική, έτσι οι ιστορικές και οικονομικές συνδέσεις μεταξύ της Δαμασκού και της Βαγδάτης κόπηκαν.
Η δεύτερη ανωμαλία ήταν ο ψυχρός πόλεμος, ο οποίος πρόσθεσε μια περαιτέρω διαχωριστική γραμμή: οι χώρες που είχαν ζήσει μαζί για αιώνες έγιναν εχθροί, όπως η Τουρκία και η Συρία. Εμείς ήμασταν στο ΝΑΤΟ η Συρία ήταν υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης. Τα σύνορά μας έγιναν όχι σύνορα μεταξύ δύο εθνών, αλλά τα σύνορα μεταξύ δύο ομάδων. Η Υεμένη διαιρέθηκε με τον ίδιο τρόπο.
Τώρα είναι χρόνος να πολιτογραφηθεί η ροή της ιστορίας. Βλέπω όλες αυτές τις επαναστάσεις ως καθυστερημένη διαδικασία που έπρεπε να έχει συμβεί προς το τέλος της δεκαετίας του ‘80 και της δεκαετίας του ‘90 όπως στην Ανατολική Ευρώπη. Όχι επειδή μερικοί υποστήριξαν ότι αραβικές κοινωνίες δεν αξίζουν τη δημοκρατία, και χρειάζονται αυταρχικά καθεστώτα για να συντηρηθεί το καθεστώς και να αποτρέψει τον Ισλαμικό ριζοσπαστισμό. Μερικές χώρες και ηγέτες που ήταν υπερήφανοι για τη δημοκρατία τους, επέμειναν ότι η δημοκρατία στη Μέση Ανατολή θα απειλούσε την ασφάλεια στην περιοχή μας.
Τώρα λέμε σε όλους μαζί: όχι. Ένας συνηθισμένος Τούρκος, ένας συνηθισμένος Άραβας, ένας συνηθισμένος Τυνήσιος μπορούν να αλλάξουν την ιστορία. Πιστεύουμε ότι η δημοκρατία είναι καλή, και ότι οι λαοί μας την αξίζουν. Αυτό είναι μια φυσική ροή της ιστορίας. Καθένας πρέπει να σεβαστεί αυτή τη θέληση των λαών.
Εάν αποτύχουμε να καταλάβουμε ότι υπάρχει μια ανάγκη να επανασυνδεθούν οι κοινωνίες, οι κοινότητες, οι φυλές και τα έθνη στην περιοχή μας, θα χάσουμε την στιγμή της ιστορίας. Το μέλλον μας είναι η αίσθηση του κοινού πεπρωμένου μας. Όλοι μας στην περιοχή έχουμε ένα κοινό πεπρωμένο.
Τώρα, εάν αυτός ο μετασχηματισμός είναι μια φυσική ροή της ιστορίας, πώς θα έπρεπε να αποκριθούμε; Κατ’ αρχάς, χρειαζόμαστε ένα σχέδιο εκτάκτου ανάγκης να σώσουμε τις ζωές των ανθρώπων, για να αποτρέψουμε την καταστροφή. Δεύτερον, πρέπει να ομαλοποιήσουμε τη ζωή. Και τελικά, πρέπει να αναδημιουργήσουμε και να αποκαταστήσουμε τα πολιτικά συστήματα στην περιοχή μας, ακριβώς όπως θα επανοικοδομούσαμε τα σπίτια μας μετά από ένα τσουνάμι.
Αλλά προκειμένου να αναληφθεί αυτή η αποκατάσταση, χρειαζόμαστε ένα σχέδιο, ένα όραμα. Και χρειαζόμαστε την αυτοπεποίθηση για να το κάνουμε – η αυτοπεποίθηση που λέει: αυτή η περιοχή είναι δική μας, και θα είμαστε εμείς αυτοί που θα την ανοικοδομήσουν. Αλλά για να συμβεί όλο αυτό, πρέπει να είμαστε σαφείς για τις βασικές αρχές που πρέπει να ακολουθήσουμε.
Κατ’ αρχάς, πρέπει να εμπιστευθούμε τις μάζες στην περιοχή μας, οι οποίες θέλουν το σεβασμό και την αξιοπρέπεια. Αυτό είναι η κρίσιμη έννοια σήμερα: αξιοπρέπεια. Για δεκαετίες έχουμε προσβληθεί. Για δεκαετίες έχουμε ταπεινωθεί. Τώρα θέλουμε την αξιοπρέπεια. Αυτό είναι που οι νέοι στην πλατεία Tahrir απαίτησαν. Από όταν τους άκουσα, έγινα πιο αισιόδοξος για το μέλλον. Αυτή η γενεά είναι το μέλλον της Αιγύπτου. Ξέρουν τι θέλουν. Αυτό είναι μια νέα απόφαση στην περιοχή μας, και πρέπει να γίνει σεβαστή.
Η δεύτερη αρχή είναι ότι η αλλαγή και ο μετασχηματισμός είναι μια ανάγκη, όχι μια επιλογή. Εάν η ιστορία ρέει και προσπαθείτε να αντισταθείτε σε αυτήν, θα χάσετε. Κανένας ηγέτης, όσο χαρισματικός, δεν μπορεί να σταματήσει τη ροή της ιστορίας. Τώρα είναι χρόνος για την αλλαγή. Κανένας δεν πρέπει να προσκολληθεί στην παλαιά λογική του ψυχρού πολέμου. Κανένας δεν πρέπει να υποστηρίξει ότι μόνο ένα ιδιαίτερο καθεστώς ή ένα πρόσωπο μπορεί να εγγυηθεί τη σταθερότητα μιας χώρας. Η μόνη εγγύηση της σταθερότητας είναι ο λαός.
Τρίτον, αυτή η αλλαγή πρέπει να είναι ειρηνική – η ασφάλεια και η ελευθερία δεν είναι εναλλακτικές λύσεις χρειαζόμαστε και τα δύο. Σε αυτήν την περιοχή τρεφόμαστε με τους εμφύλιους πολέμους, και την ένταση. Όλοι μας πρέπει να ενεργήσουμε σοφά χωρίς δημιουργία βίας ή πολιτικής διαμάχης ανάμεσα σε αδελφούς και αδελφές. Πρέπει να καταστήσουμε αυτήν την αλλαγή πιθανή με το ίδιο πνεύμα του κοινού πεπρωμένου.
Τέταρτο, χρειαζόμαστε τη διαφάνεια, την υπευθυνότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, και για να προστατεύσουμε τους κοινωνικούς και κρατικούς οργανισμούς μας. Η επανάσταση δεν σημαίνει καταστροφή. Η αιγυπτιακή περίπτωση είναι ένα καλό παράδειγμα: ο στρατός ενέργησε πολύ σοφά με το να μην αντιπαρατεθεί με τον λαό. Αλλά εάν δεν υπάρχει κανένας σαφής χωρισμός μεταξύ των στρατιωτικών και πολιτικών ρόλων των πολιτικών θεσμών, μπορεί να αντιμετωπίσουμε προβλήματα. Εντυπωσιάζομαι από την απόφαση του στρατηφού Tantawi να παραδοθεί η δύναμη στην πολιτική αρχή το συντομότερο δυνατόν.
Τέλος, η εδαφική ακεραιότητα των χωρών μας και της περιοχής πρέπει να προστατευθεί. Το νομικό καθεστώς και η εδαφική ακεραιότητα των κρατών συμπεριλαμβανομένης της Λιβύης και της Υεμένης πρέπει να προστατευθούν. Κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας και του ψυχρού πολέμου είχαμε αρκετούς διαχωρισμούς, αρκετές διαιρέσεις.
Αυτή η διαδικασία πρέπει να οδηγηθεί από τον λαό κάθε χώρας, αλλά πρέπει να υπάρξει περιφερειακή ιδιοκτησία. Αυτή είναι η περιοχή μας. Οι διανοούμενοι, οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης, οι πολιτικοί αυτής της περιοχής πρέπει να συναντώνται μεταξύ τους συχνότερα προκειμένου να αποφασιστεί τι πρέπει να συμβεί στην περιοχή μας στο μέλλον. Συνδεόμαστε ο ένας με τον άλλον για αιώνες.
Οτιδήποτε συμβαίνει στην Αίγυπτο, στη Λιβύη, στην Υεμένη, στο Ιράκ ή στο Λίβανο έχει επιπτώσεις σε μας. Όλοι επομένως πρέπει να παρουσιάσουμε αλληλεγγύη με τους λαούς αυτών των χωρών. Πρέπει να υπάρξουν περισσότερα περιφερειακά φόρουμ, για τους πολιτικούς και τους ηγέτες, για τους διανοούμενους, για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Συνήθως το ” Μέση Ανατολή ” – ένας όρος όσων ασχολούνται με την Ανατολή – θεωρείται συνώνυμος με τις εντάσεις, τις συγκρούσεις και την υπανάπτυξη. Αλλά η περιοχή μας έχει υπάρξει το κέντρο του πολιτισμού για χιλιετίες, που οδηγούν σε ισχυρές παραδόσεις πολιτικής τάξης στις οποίες τα πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα ακμάζουν. Επιπλέον με την πολιτιστική και πολιτική κληρονομιά, έχουμε σήμερα τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους για να κάνουμε την περιοχή μας ένα παγκόσμιο κέντρο βάρους.
Τώρα είναι χρόνος να γίνουν οι ιστορικές επαναξιολογήσεις προκειμένου να μετασχηματιστεί η περιοχή μας σε μια περιοχή σταθερότητας, ελευθερίας, ευημερίας, πολιτιστικής αναγέννησης και συνύπαρξης. Σε αυτήν την νέα περιφερειακή δομή πρέπει να υπάρξει λιγότερη βία και λιγότερα εμπόδια μεταξύ των χωρών, των κοινωνιών και των αιρέσεων. Αλλά πρέπει να υπάρξει περισσότερη οικονομική αλληλεξάρτηση, περισσότερος πολιτικός διάλογος και περισσότερη πολιτιστική αλληλεπίδραση.
Σήμερα η αναζήτηση μιας νέας παγκόσμιας τάξης είναι σε εξέλιξη. Μετά από τη διεθνή οικονομική κρίση, πρέπει να αναπτύξουμε μια οικονομική τάξη βασισμένη στη δικαιοσύνη, και μια κοινωνική τάξη βασισμένη στο σεβασμό και την αξιοπρέπεια. Και αυτή η περιοχή – η περιοχή μας – μπορεί να συμβάλει στο σχηματισμό αυτής της αναδυόμενης νέας τάξης: μια παγκόσμια, πολιτική, οικονομική και πολιτιστική νέα τάξη.
Η ευθύνη μας είναι να ανοίξουμε το δρόμο για αυτήν την νέα γενεά, και να χτίσουμε μια νέα περιοχή κατά τη διάρκεια της ερχόμενης δεκαετίας που θα καθορίζεται από τη θέληση των ανθρώπων της.
