Τον τελευταίο καιρό έχουν πολλαπλασιαστεί οι εξ αριστερών ενστάσεις, ίσως και λόγω εκλογών, εναντίον των μεγάλων έργων ΑΠΕ. Παράλληλα αμφισβητείται η μεγάλη έκταση της κλιματικής καταστροφής, η οποία -κατά τους ενιστάμενους- χρησιμοποιείται ως φόβητρο για να καμφθούν οι αντιδράσεις σε εγκαταστάσεις ΑΠΕ και να κυριαρχήσει ο «νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός» με όχημα την πράσινη ανάπτυξη «που τελικά ωφελεί τους λίγους κεφαλαιοκράτες και βλάπτει τα λαϊκά στρώματα».
Απαντούμε :
2) Η απάντηση στην ενεργειακή και κλιματική κρίση είναι γνωστή: ΑΠΕ – Εξοικονόμηση- Αποθήκευση – Ενεργειακή δημοκρατία (ενεργ. κοινότητες κλπ). Και προπαντός γρήγορα βήματα. Έχουμε καθυστερήσει εγκληματικά και πρέπει μέσα σε λίγα χρόνια να κάνουμε ότι δεν κάναμε από το 1990, όταν χτυπούσαν τα καμπανάκια στο Ρίο και στο Κιότο. Για αυτό χρειαζόμαστε πλάι στα μικρά και τα ΜΕΓΑΛΑ έργα ΑΠΕ. Δεν τα συμπαθούμε, αλλά χωρίς αυτά «δεν θα προκάνουμε», δεδομένου ότι πρέπει να φτάσουμε τα 28 GW ΑΠΕ μέχρι το 2030, δηλ. να υπερδιπλασιάσουμε τη σημερινή ισχύ !Ο στόχος να συγκρατήσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό είναι μάλλον άπιαστος και η αστοχία αυτή της διεθνούς κοινότητας έχει ολέθριες επιπτώσεις σε όλη τη γη. Τις βλέπουμε και τις βιώνουμε από τον Καναδά ως την Αυστραλία κι από την Αρκτική ως την Ανταρκτική. Αυτός είναι ο λόγος που δεν μπορούμε να αρνηθούμε τις ιδιωτικές επενδύσεις στις ΑΠΕ κι όχι γιατί είμαστε τσιράκια του κάθε Περιστέρη.
1) Η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή (και πλέον κρίση, σύμφωνα με τη διεθνή ορολογία) μας γυρίζει πίσω,σε θέματα λυμένα από τη μακρινή δεκαετία του 1990. Τότε είχε κάποιο νόημα ο επιστημονικός διάλογος για το αν υφίσταται κλιματική αλλαγή, δεδομένου ότι υπήρχε μια μειοψηφία διαφωνούντων. Σήμερα αυτοί έχουν εξαφανιστεί ή κρυφτεί ή επαφίενται στον ..Τραμπ να προωθήσει πολιτικά – και συνωμοσιολογικά – τις απόψεις τους. Δεν χάνουμε λοιπόν το χρόνο μας με τους αρνητές της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Είναι σαν να συζητάμε για το αν η γη είναι επίπεδη …
3) Θα ήταν ευχής έργον να είναι δημόσιες οι ενεργειακές επιχειρήσεις προς όφελος του λαού και του περιβάλλοντος, ώστε «να μην τα οικονομούν οι καπιταλιστές». Όμως από τη στιγμή που οι «φιλολαϊκές» επενδύσεις είναι δυσεύρετες και δεν υπήρξαν ούτε στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού τι θα κάνουμε ; Θα περιμένουμε να έλθει η παγκόσμια επανάσταση, ενώ στομεταξύ ο κλιματικός Αρμαγεδδών θα γιγαντώνεται και θα εξαθλιώνει τους πιο ευάλωτους ;
4) Έχει καταντήσει παράταιρο το σύνθημα για «τα συμφέροντα πίσω από τις ΑΠΕ».Γιατί αυτή η μονομερής στόχευση; Ο λιγνίτης και το αέριο δεν συνδέονται με «καπιταλιστικά συμφέροντα» και ίντριγκες; Τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ ποιος τις έφτιαξε; Η .. «Λαϊκή Δημοκρατία» ή οι ιδιώτες (που εισέπραξαν 1.5 δις για τη νέα μονάδα Πτολεμαίδα, καθώς και προκλητικά δάνεια από Γερμανικές τράπεζες);
5) Μια άλλη σκουριασμένη θεώρηση αφορά στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Συμφωνούμε ότι επιζητά υπερκέρδη και ότι είναι ασύδοτο, εάν δεν υπάρχουν ισχυροί θεσμοί να βάλουν κανόνες. Ποιος όμως είπε ότι η κεφαλαιακή συσσώρευση είναι μόνο ιδιωτική; Μπορεί να είναι και ΚΡΑΤΙΚΗ, όπως στην Κίνα ή στην πρώην Σοβιετία. Κι επειδή εκεί οι θεσμοί ήταν είτε ανύπαρκτοι είτε φέουδο της κομματικής κάστας, οι κρατικές επιχειρήσεις και η δικτατορία του κόμματος προκάλεσαν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα στο περιβάλλον. Να αναφέρουμε την τεράστια λίμνη Αράλη, που η ΕΣΣΔ τη ..μεταμόρφωσε στην έρημο Αρκαλούμ, την εξόντωση των Ουραλίων από αμέτρητες βαριές και ρυπογόνες βιομηχανίες κλπ. Ή την Κίνα, όπου το ίδιο το Κόμμα (που κάνει κουμάντο 80 χρόνια) παραδέχτηκε το Νοέμβρη του 2022 ότι η χώρα έχει διεθνώς τη χειρότερη ποιότητα αέρα και υδάτων! Είναι προφανές πώς αυτά τα καθεστώτα δεν μπορούν με τίποτα να συγκριθούν με την ΕΕ, η οποία παρά τα κουσούρια της είναι μακράν η πρώτη στον κόσμο στην περιβαλλοντική νομοθεσία.
6) Παραδεχόμαστε ότι στο χώρο των ΑΠΕ οι μεγάλοι παίκτες είναι οι ιδιώτες. Αλλά αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην πάλαι ποτέ κρατική ΔΕΗ, η οποία δεν θέλησε να αναπτύξειτις ΑΠΕ όταν η ΔΕΗ ήταν ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ παίκτης στην ενέργεια, γιατί έτσι πρόσταζε τότε το λιγνιτικό λόμπυ και οι συνδικαλιστές. Τη μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη και την απαξίωση των ΑΠΕ στήριξε κι η Αριστερά που κάποτε, έστω αναδρομικά, θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της. Και φυσικά όταν το κράτος αφήνει ένα τεράστιο κενό (εν προκειμένω τις επενδύσεις σε ΑΠΕ) θα μπει κάποια στιγμή ο ιδιώτης να το καταλάβει. Ούτε ΑΠΕ θέλανε τότε τα κόμματα, ούτε ενεργειακές κοινότητες, ούτε δίκτυα για να συνδεθούν μικρές μονάδες ΑΠΕ αποκεντρωμένες. Δογματικοί οπαδοί του λιγνιτικού μονόδρομου και της υπερσυγκέντρωσης των μονάδων σε τρεις νομούς, σήμερα μιλάνε για «ενεργειακή δημοκρατία και αποκέντρωση», αυτοπαραγωγή κλπ με δεκαετίες τρομακτικής καθυστέρησης. «Στερνή μου γνώση»…
7) Φυσικά το μάρμαρο το πληρώνουν οι επόμενοι. Έχουμε συχνά μια άναρχη εγκατάσταση ΑΠΕ χωρίς σύγχρονο Ειδικό Χωροταξικό ΑΠΕ και μια υπερ-συσσώρευση κατά περιοχές (π.χ. Ν. Κοζάνης), αντί της σταδιακής ανάπτυξής των ΑΠΕ εδώ και 30 χρόνια με σχέδιο, δημόσιο έλεγχο, ενεργειακούς συν/σμούς κλπ. Χώρια τα διαχρονικά οφέλη που έχασαν οι καταναλωτές, δεδομένου ότι οι ΑΠΕ είναι κατά πολύ φθηνότερες από το λιγνίτη, ο οποίος υπερτερεί μόνο στις ..περιβαλλοντικές ζημιές. (Σημ. Τα τελευταία χρόνια η ΔΕΗ έχει κάνει άλματα στις ΑΠΕ, αλλά αυτό δεν είναι της ώρας).
8) Είναι φανερό λοιπόν ότι η φιλολογία περί δημόσιου τομέα ενέργειας δεν αρκεί για να βαφτίσει μια πολιτική ως αριστερή. Άλλο η διακήρυξη αρχών και άλλο η πολιτική εξειδίκευσή τους. Όσο η Αριστερά θα συνθηματολογεί για το «δημόσιο συμφέρον», αλλά θα περιμένει ακίνητη την «ιδανική λύση», τόσο θα αυξάνει τα ελλείμματα βιωσιμότητας της χώρας και του πλανήτη, εγκλωβίζοντας τις φρέσκες δυνάμεις του κινήματος σε μια λογική «ή όλα ή τίποτα». Το ξαναλέμε κι ας γινόμαστε κουραστικοί: ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΑΛΛΟ ΧΡΟΝΟ !
9) Και αν αυτά δεν πείθουν όσους συνεχίζουν να αναμασούν τα αγκυλωμένα αριστερά στερεότυπα, υπάρχουν και τα επιχειρήματα μιας πραγματικά αριστερής ηθικής και διεθνιστικής αλληλεγγύης. Όσο καθυστερούμε την ανάπτυξη των ΑΠΕ περιμένοντας στο διηνεκές το Δημόσιο να αναλάβει τις ευθύνες του, τόσο υπονομεύουμε και γονατίζουμε το μέλλον με το βαρύ φορτίο των κλιματικών καταστροφών. Επίσης συντελούμε στην αύξηση των περιβαλλοντικών προσφύγων (200.000.000), οι οποίοι χάνουν τους φυσικούς πόρους και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, ακολουθώντας το δρόμο της μετανάστευσης. Δεν μπορεί ο βρώμικος τρόπος που εδώ και χρόνια παράγουμε ενέργεια εμείς οι χορτασμένοι να εξαθλιώνει τους νηστικούς του πλανήτη. Πού είναι ο διεθνισμός και η αλληλεγγύη της Αριστεράς στις επόμενες γενιές και στους φτωχούς λαούς που ξεσπιτώνονται;
10) Τέλος, πέραν των θεωριών που πρεσβεύειο καθένας μας, η Ελλάδα έχει τον δικό της κλιματικό νόμο (ΕΣΕΚ), ο οποίος σε αρκετά σημεία είναι φιλόδοξος και έτυχε μεγάλης διακομματικής συναίνεσης όσον αφορά στους στόχους 2030, 2040 και 2050 (Να λέμε και τα καλά). Συνεπώς δεν πρέπει να τον υποσκάψουμε, αλλά να τον βελτιώσουμε βάζοντας πλάτη όλα τα κόμματα. Εκτός αυτού, υπάρχουν και οι υποχρεώσεις μας απέναντι στην κλιματική πολιτική της ΕΕ και τις συμφωνίες που έχουμε υπογράψει. Οφείλουμε να μειώσουμε κατά 55% τις εκπομπές ΟΛΩΝ των θερμοκηπιακών αερίων το 2030, όπερ σημαίνει 80% ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή. Θα σεβαστούμε τις υπογραφές μας; ή θα το παίξουμε δεξιοί εθνικιστές, όπως οι Πολωνοί και οι Ούγγροι. Εκτός αν θέλουμε να φύγουμε από την Ευρώπη. Υπάρχει κι αυτή η «επαναστατική» γραμμή. Ας την πούμε χωρίς να κρυβόμαστε.
Υπάρχουν βέβαια και αρκετά σημεία που συγκλίνουμε με την Αριστερά. Αφορούν στις σωρευμένες -και αθετημένες- υποχρεώσεις των αναπτυγμένων κρατών προς τις φτωχές χώρες, τις ενεργοβόρεςμεταφορές προϊόντων στα πέρατα της γης, το κοινωνικό και περιβαλλοντικό ντάμπινγκκλπ. Για αυτό και η Πολιτική Οικολογία ήταν η πρώτη που υποστήριξε διεθνώς το «κίνημα για το δίκαιο εμπόριο», τις κινήσεις «τοπικής παραγωγής για τοπική κατανάλωση», το αίτημα να πληρώσουν πρωτίστως οι πλούσιοι τις κλιματικές ζημιές. (Η Oxfam υπολογίζει ότι τα κράτη της G7 οφείλουν στις χώρες χαμηλού εισοδήματος 13,3 τρις δολάρια). Όμως αυτή η δουλειά δεν περπατά μόνο με συνθήματα. Μια σειρά βημάτων έχουν γίνει και γίνονται με συγκεκριμένες πολιτικές συμμαχίες και παρεμβάσεις στους θεσμούς (βλ. πρωτοβουλίες Πρασίνων και συνεργασίες με Αριστερά και Σοσιαλιστές στην ΕΕ). Στις συμπράξεις αυτές χωρούν σχεδόν όλοι όσοι έχουν το περιβάλλον στην κεντρική τους ατζέντα και όχι μόνο όσοι πλειοδοτούν σε αντικαπιταλιστικά συνθήματα και «αντισυστημικές» κραυγές.
Λάζαρος Τσικριτζής
