Οι εξεγέρσεις στον Αραβικό κόσμο αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία που αναδεικνύει η Νέα Εποχή που διανύουμε. Αναφέρομαι στον χαρακτήρα των νέων κινημάτων.
Οι εξεγέρσεις αυτές έχουν να επιδείξουν την παρουσία νέων δυνάμεων στη διεθνή σκηνή και συγχρόνως εντελώς νέα αιτούμενα, έξω από κάθε πρόβλεψη.
Οι μέχρι τώρα πολιτικές εκτιμήσεις για πιθανές εξελίξεις στον Αραβικό χώρο είχαν σαν βάση αναφοράς τη δράση των διαφόρων ισλαμικών οργανώσεων. Αυτό που απασχολούσε όλους τους αναλυτές ήταν η ανάπτυξη κι εξέλιξη του γνωστού φονταμενταλιστικού φαινομένου. Ο «ισλαμικός κίνδυνος» ήταν το μόνο διαγνωσμένο και ορατό πρόβλημα στον Αραβικό κόσμο. Δεν υπήρχε τίποτα που να προϊδεάζει, στοιχειωδώς, για το τι έμελε να συμβεί.
Το αντικαθεστωτικό ξέσπασμα στην Τυνησία, την Αίγυπτο και τα άλλα Αραβικά κράτη αιφνιδίασε τους πάντες. Πότε και μέσα από ποιες αδιόρατες διαδικασίες ωρίμασε μια τέτοια εξέγερση;
Η Εποχή μας δεν θα είχε τίποτα το Νέο αν δεν περιελάμβανε ανατροπές σε διάφορα επίπεδα.
Το μεταδοτικό, πρώτα από όλα στοιχείο αυτών των εξεγέρσεων, η μεταφορά τους σε όλο τον Αραβικό κόσμο, είναι αυτό που τους δίνει ένα ιδιαίτερο νόημα. Οτιδήποτε σήμερα ξεφεύγει από τα στενά Εθνικά πλαίσια και παίρνει ευρύτερες διαστάσεις θα το λέγαμε και σύγχρονο (και με αυτή την έννοια και οικουμενικό). Οι εξεγέρσεις στις Αραβικές χώρες δεν αφορούν εθνικές ιδιομορφίες και ιδιαιτερότητες. Έχουν την δυναμική να επεκταθούν, να προκαλέσουν «ντόμινο» εξεγέρσεων σε όλο τον Αραβικό κόσμο (κι ίσως και πέρα από αυτόν).
Σε όλες τις περιπτώσεις (το αντιμετωπίσαμε και στο οικονομικό) αυτό πλέον που «μετράει» είναι η εξάπλωση ενός φαινόμενου. Κι αυτό στις μέρες μας θα το δούμε να συμβαίνει όλο και πιο συχνά. Είναι το χαρακτηριστικότερο γνώρισμα της Νέας Εποχής.
Καμιά κοινωνία δεν πρόκειται να παραμείνει στο μέλλον περιχαρακωμένη στους εθνικούς της καταναγκασμούς και στους όρους που αυτοί επιβάλουν. Ένα νέο ελευθερωτικό κίνημα ενάντια στα Εθνικά status είναι αναπότρεπτο να ξεκινήσει να εκτυλίσσεται με πολλές μορφές. Οι σύγχρονες ελευθερωτικές διαδικασίες δεν θα υπερασπίζονται το παλιό (το Εθνικό). Θα διεκδικούν το Νέο (την συμμετοχή στην οικουμενικότητα) υπερβαίνοντας το παλιό.
Όπως πέρασε, «εν μία νυκτί», μέσα από τις τελευταίες εξεγέρσεις, ο Αραβικός φονταμενταλισμός, στα κατάλοιπα του παλιού κόσμου, έτσι θα περάσουν κι άλλες εθνικές αγκυλώσεις και ιδεολογίες σε άλλους Εθνικούς χώρους.
Η οικουμενικότητα είναι η νέα αδήριτη πραγματικότητα. Που υποκινεί διαδικασίες υπέρβασης του παλιού κόσμου. Το νέο εισβάλει από παντού. Ο κόσμος αλλάζει. Οι κοινωνίες με ειρηνικές ή αιματηρές διαδικασίες δεν μπορούν παρά να ανταποκριθούν αργά ή γρήγορα, στο κάλεσμα των καιρών.
Οι Αραβικές εξεγέρσεις έχουν βέβαια να επιδείξουν και άλλα σημαντικά στοιχεία (που «δένουν» επίσης με τα όσα είπαμε παραπάνω). Όπως τη μαζική είσοδο της Αραβικής νεολαίας στην πολιτική σκηνή. Γεγονός με πολλές προεκτάσεις και προοπτικές. Τα σύγχρονα μέσα, η τεχνολογία, το διαδίκτυο (στα οποία αναφέρεται το κείμενο του Θ. Τρυψάνη) συνδέονται με αυτό το στοιχείο.
Ταυτόχρονα οι κοινωνικές δυνάμεις που υπερασπίστηκαν την εξέγερση αντιπροσώπευαν όλη την κοινωνία. Έχουμε δηλ. γενικευμένη εξέγερση των κοινωνιών (κι όχι ορισμένων τάξεων ή πολιτικών χώρων). Υπάρχουν περίοδοι στην ιστορία «όπου αυτή πορεύεται έντονα και ακαθοδήγητα με την ευθύνη των πολλών». Κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στην αρχή, από ότι φαίνεται θα συμβεί και στα χρόνια μας, και μέσα από αυτό στη συνέχεια θα προκύψει όποιο μόρφωμα πολιτικό. Θα δούμε, θα το δείξει η πορεία των πραγμάτων.
Τέλος σε ότι αφορά τα αιτήματα, η απαλλαγή από τα ανελεύθερα καταπιεστικά καθεστώτα, παρ’ όλο που δεν συνοδεύονταν από ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και μετάβασης της εξουσίας (πως θα μπορούσε άλλωστε) περιέκλειαν ένα γενικότερο διαχρονικό μήνυμα: ότι οι Αραβικές κοινωνίες επιζητούν να βγουν από τον αναχρονισμό και να συμμετέχουν στο σύγχρονο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Επειδή τώρα καμία εποχή ιστορικά δεν είχε μόνο τάσεις προόδου, και το νέο ακόμα πολιτικά δεν έχει διαμορφωθεί, υπάρχουν πολλές πιθανότητες στη πράξη να υπάρξει πισωγύρισμα. Αλλά έχει ξεκινήσει μια άλλη περίοδος κι ότι ταχτικά χάνεται μέλλει στην πορεία με νέους αγώνες να ξανα-διεκδικηθεί και να κερδηθεί.
