Μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι
Νέα και παλιά δεδομένα στην Μ. Ανατολή

Μ

Μετά το αιματοκύλισμα στο Παρίσι και τις αεροπορικές επιδρομές της Ρωσίας, της Γαλλίας και της Βρετανίας αλλάζει γοργά η εικόνα των μετώπων στην Μ. Ανατολή.
Για πρώτη φορά, μετά την κρίση στην Ουκρανία, σημειώνεται ουσιαστική σύγκλιση ανάμεσα σε Δυτικές δυνάμεις και την Ρωσία. Μια σύγκλιση που δεν μένει στα λόγια αλλά εκφράζεται με συντονισμένες αεροπορικές επιθέσεις ενάντια στον ISIS.
Το γεγονός αυτό ανατρέπει τις μέχρι τώρα ισορροπίες και αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο προόδου για την Γαλλία και την Βρετανία που φαίνεται να αναθεωρούν την στάση τους απέναντι στον ISIS και την Ισλαμική τρομοκρατία.
Οι προοπτικές αυτής της σύγκλισης όμως με την Ρωσία κατά βάθος είναι πολύ περιορισμένες, καθώς στην ουσία σήμερα στο Συριακό ξανασυναντώνται συγκρουσιακά οι ΗΠΑ με την Ρωσία γεγονός που μέλλει να επισκιάσει στην πορεία όλα τα μέτωπα.
Στην Συρία σήμερα έχουμε την αναβίωση, κατά κάποιον τρόπο του παλιού διπολισμού παρά την πολύ-πολικότητα που φαίνεται να παρουσιάζει ο σύγχρονος κόσμος.Η διαμάχη ΗΠΑ-Ρωσίας στην περιοχή, σε μια πρώτη ανάγνωση, αφορά την διατήρηση ή όχι του καθεστώτος Ασαντ ενώ σε μια δεύτερη τους ευρύτερους συσχετισμούς δύναμης στην Μέση Ανατολή.
Η Ρωσία ενδιαφέρεται για την παραμονή των βάσεων της στη Συρία. Μέσα από αυτές διασφαλίζει την στρατιωτική της παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Ρωσία υποστηρίζει τον Ασάντ όσο η στρατιωτική της παρουσία στη Συρία εξαρτάται από αυτόν. Δεν θα ήταν όμως αντίθετη να δει και άλλες λύσεις στο Συριακό αν αυτές εξασφάλιζαν τα συμφέροντά της.
Οι ΗΠΑ είναι αντίθετες στην διατήρηση του καθεστώτος Ασαντ επειδή ακριβώς εκτιμούν ότι είναι ένα καθεστώς φιλορωσικό. Και επιδιώκουν με την εξάλειψή του και την εξάλειψη (ή τον περιορισμό) της Ρώσικης παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Πάνω σε αυτήν την κεντρική αντίθεση των δύο πόλων οργανώνονται και τα συγκεκριμένα μέτωπα του πολέμου.

Η Συριακή κρίση που ξεκίνησε σαν εμφύλια διαμάχη ανάμεσα στον Ασάντ και την Συριακή αντιπολίτευση, γρήγορα ξεπέρασε τα στενά πλαίσια μιας εθνικής κρίσης και μετατράπηκε σε μια διεθνή κρίση. Το Συριακό μετεξελίχθηκε στο πιο πολύπλοκο διεθνές πρόβλημα.
Η λύση του Συριακού που συχνά προβάλλεται σαν η λύση στο προσφυγικό θέλει να αγνοεί αυτή την συνθετότητα του Συριακού προβλήματος.
Στην Συρία σήμερα εκτός από τον Ασάντ και την Συριακή αντιπολίτευση εμπλέκονται το ISIS, οι Κούρδοι, οι Αμερικανοί, οι Ρώσοι, οι Ευρωπαίοι, οι Τούρκοι, οι Αιγύπτιοι, το Ιραν και όλα τα Αραβικά κράτη. Ο καθένας με τις δικές του επιδιώξεις και τον δικό του ξεχωριστό ρόλο στην περιοχή. Γίνεται φανερό το πόσο δύσκολο είναι να βρεθεί κάποια λύση.
Το προσφυγικό λοιπόν είναι μάταιο να περιμένει κανείς να λυθεί μέσα από το Συριακό.

Το Συριακό πρόβλημα επίσης δεν είναι τόσο απλό όσο αφήνουν να εννοηθεί όσοι το εξομοιώνουν με το πρόβλημα της τρομοκρατίας. Δεν θα λυθεί με μια εκστρατεία ενάντια στον ISIS. O ISIS είναι ένα μέρος του προβλήματος ( η αντιδραστικότερη πλευρά του). Από εκεί και πέρα παίζονται μια σειρά από γεωστρατηγικά ζητήματα που αφορούν όλη την Μέση Ανατολή.
Εκτός από την παρουσία των μεγάλων δυνάμεων από το Συριακό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό το Εθνικό πρόβλημα της Τουρκίας, το μέλλον του Κουρδικού Κράτους, οι προοπτικές των Σουνιτών και Σιιτών, η κρατική οντότητα της Συρίας και του Ιρακ, η κατοχή και ο έλεγχος των τεράστιων αποθεμάτων πετρελαίου κλπ. κλπ.

Αλλά και θέμα «καταστροφής του Ισλαμικού Κράτους» όπως διακήρυξε πρόσφατα ο Ολαντ δεν τίθεται με κανέναν τρόπο, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Απέχουμε πολύ από κάτι τέτοιο. Μιλάμε για ένα άτυπο αλλά πραγματικό κράτος και η καταστροφή του δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση όταν μάλιστα δεν την επιθυμούν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, τα Αραβικά κράτη κ.ά.
Πολλά θα μπορούσαν όμως να είχαν γίνει ενάντια στον ISIS που θα περιόριζαν την δύναμή του και δεν έγιναν. Ούτε ένα ελάχιστο οικονομικό ή στρατιωτικό εμπάρκο.
Το Ισλαμικό κράτος διαθέτει στο ελεύθερο εμπόριο τα πετρέλαιά του, πουλάει αρχαία στις δυτικές αγορές, προμηθεύεται ανεμπόδιστα μεγάλες ποσότητες οπλισμού και παίρνει φανερά οικονομική ενίσχυση από συγκεκριμένα Αραβικά κράτη.
Πολλά λοιπόν θα μπορούσαν να γίνουν προτού φθάσουμε στις αεροπορικές επιδρομές που σίγουρα πλήττουν μαζικά και άμαχους πληθυσμούς και επιτείνουν τις προσφυγικές ροές.
Τελευταία μόνο μαθαίνουμε για κάποιους στοχευμένους βομβαρδισμούς από την Ρωσία σε πετρελαιοπηγές και σε πομπές από βυτιοφόρα με καύσιμα.
Να δούμε και την συνέχεια γιατί η στρατιωτική δύναμη του ISIS εξαρτάται από την οικονομική του ισχύ.

Το Ισλαμικό κράτος αποτελεί το αντίπαλο δέος απέναντι στον Ασάντ.
Χωρίς τον ISIS η επικράτηση του Ασάντ στο μεγαλύτερο μέρος της Συρίας θα ήταν προεξοφλημένη. Έτσι δείχνει η μέχρι τώρα έκβαση του εμφύλιου ανάμεσα στον Ασάντ και την Συριακή αντιπολίτευση. Ο ISIS επόμενα είναι αυτός που εμποδίζει την παλινόρθωση του Ασάντ.
Η διάταξη των δυνάμεων στο Συριακό είναι τέτοια που το ISIS αποτελεί βασικό παράγοντα για φιλοδυτικές εξελίξεις (όπως αυτές τις εννοεί σήμερα η Δύση). Χωρίς τον ISIS δύσκολα μπορεί το καθεστώς Ασαντ να ηττηθεί. Πρόκειται για ένα καθεστώς που άντεξε στην Συριακή άνοιξη και στις επιθέσεις του ISIS. Ένα καθεστώς που έχει πετύχει, τέσσερα χρόνια τώρα, να διατηρηθεί και να παραμείνει ένας υπολογίσιμος παράγοντας στην Συριακή υπόθεση (με την βοήθεια βέβαια και των Ρώσων).

Ο ISIS σήμερα εκπροσωπεί, εκτός των άλλων, μια Σουνιτική εξέγερση στην Μ. Ανατολή. Είναι μια οργάνωση με ισχυρή κοινωνικο-θρησκευτική βάση. Ένα φονταμενταλιστικό κίνημα με στόχο την ίδρυση ενός Σουνιτικού Κράτους. Αυτή είναι η πολιτική πλευρά του ISIS που φιλοδοξεί να βάλει τέλος στην περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό των Σουνιτών από το μοίρασμα της εξουσίας σε Ιράκ και Συρία.
Ο ISIS δεν είναι δημιούργημα της Δύσης αλλά των συνθηκών που διαμορφώθηκαν στο Ιρακ στην μετα-Σαντάμ εποχή. Ο ISIS έχει ένα απελευθερωτικό νόημα για τους σουνίτες. Είναι ο αγώνας τους για την απελευθέρωσή τους από τους Σιίτες μουσουλμάνους και τους Κούρδους στο Ιράκ αλλά και τους Αλαουίτες του Ασάντ στην Συρία.
Η δύναμη του ISIS είναι το αίσθημα αδικίας που διακατέχει τους Σουνίτες. Η βαθιά τους πίστη ότι είναι οι μεγάλοι χαμένοι (οι «ριγμένοι») από τον πόλεμο στο Ιράκ. Γεγονός που ερμηνεύει τον φανατισμό τους (χωρίς βέβαια να τον δικαιολογεί). Υπάρχει λοιπόν Σουνιτικό πρόβλημα που οφείλει η Δύση να το αναγνωρίσει. Κι αν δεν λυθεί αυτό το πρόβλημα δεν πρόκειται να υπάρξει ηρεμία στην περιοχή. Θα πρέπει με κάποιο τρόπο να εξισορροπηθούν για τους Σουνίτες τα πράγματα και τότε μόνο μπορεί κι ο ISIS να πάψει να αποτελεί απειλή. Μπορεί όμως να το δει έτσι η Δύση το πρόβλημα; Πολύ δύσκολα.

Η Δύση και κύρια οι ΗΠΑ στήριξαν το Σουνιτικό κίνημα κατά την εμφάνισή του αλλά και μέχρι πρόσφατα, μέσα από μια πάγια αντισταθμιστική λογική που εφαρμόζουν σε όλες τις θερμές περιοχές. Έβλεπαν συγκεκριμένα στον ISIS τον αντίπαλο του Ασαντ (και μόνο αυτό). Και ως ένα σημείο έτσι ήταν. Αλλά ο ISIS δεν είναι μόνο αυτό. Ο ISIS θέλει να δημιουργήσει ένα μεγάλο θεοκρατικό κράτος που θα κυριαρχεί στον ισλαμικό κόσμο, έχει επεκτατικές βλέψεις και πέρα από το Ιράκ και την Συρία. Με αυτή την έννοια κάποια στιγμή θα μετατρέπονταν ο ίδιος στο πρόβλημα της περιοχής Και έτσι έγινε.
Σήμερα για την Δύση το πρόβλημα είναι ο ISIS και όχι ο Ασαντ.

Ο ISIS πέρα από την πολιτική του πλευρά έχει και την λεγόμενη τζιχαντιστική που του προσδίδει χαρακτηριστικά τρομοκρατικής οργάνωσης.
Χρησιμοποιεί την βία στις ακραίες της μορφές. Προσπαθεί να καλλιεργήσει τον φόβο.
Χτυπάει το διαφορετικό όχι μόνο το Δυτικό, αλλά και το μουσουλμανικό (Χεζμπολάχ).
Καταστρέφει πολιτιστικά οτιδήποτε προϊσλαμικό.
Υιοθετεί τελευταία και την στρατηγική της Αλ Κάϊντα για την μεταφορά του πολέμου στα μεγάλα κέντρα της Δύσης. Αιματοκυλεί το Παρίσι κι απειλεί Ευρώπη, Ρωσία και Αμερική. Κι όλο αυτό το ξέσπασμα της βίας βρίσκει μεγάλη απήχηση στους νέους της Δύσης γεγονός που συνιστά ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα.
Η τρομοκρατία που ασκεί το ISIS επισκιάζει το πραγματικό Σουνιτικό πρόβλημα, του προσδίδει άλλες διαστάσεις, άλλη ταυτότητα. Το θέμα είναι πώς ένα πολιτικό πρόβλημα αποκατάστασης των Σουνιτών θα πάψει να ταυτίζεται ιδεολογικά και πρακτικά με την τρομοκρατία. Και εδώ η Δύση δεν έχει απάντηση.

Η Μέση Ανατολή για άλλη μία φορά έχει μετατραπεί στην περιοχή όπου συσσωρεύεται όλη η παγκόσμια πολιτική και στρατιωτική ενέργεια. Φαίνεται σαν όλοι να θέλουν να βάλουν μια τάξη σε αυτόν τον χώρο προκαλώντας την μεγαλύτερη αταξία.
Στην μέση Ανατολή επιχειρείται να οικοδομηθεί μια απροσδιόριστη ακόμα αρχιτεκτονική με εθνικιστικά και θρησκευτικά υλικά. Πόσο άραγε αυτή θα μπορέσει να συνεισφέρει στην ενότητα στην ειρήνη και την ασφάλεια του αραβικού και του Δυτικού κόσμου;

Μήλιος Χρήστος

Σχετικά με τον Συγγραφέα

Σχόλια

Μήλιος Χρήστος

Kατηγορίες

Ιστορικό