Ερτογάν εναντίον Γκιουλέν. Αυτή είναι η εμφύλια διαμάχη που διεξάγεται σήμερα στην Τουρκία. Ενας εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα σε δύο τάσεις του Ισλαμικού κινήματος που αφορά την οικοδόμηση του νέου Ισλαμικού κράτους
Η παραδοσιακή αντίθεση μεταξύ ισλαμιστών και κοσμικού κράτους (Κεμαλιστών), που χαρακτήριζε ως τώρα την Τουρκία, έχει για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, παραχωρήσει τη θέση της (άγνωστον έως πότε) σε μια ενδο-ισλαμική διαμάχη με μεγάλες ιστορικές συνέπειες για το μέλλον της Τουρκίας.
Στην Τουρκία σήμερα αυτό που διακυβεύεται δεν είναι ο ανατολικός ή δυτικός της προσανατολισμός αλλά ο χαρακτήρας του νέου ισλαμικού κράτους και οι όροι ηγεμονίας σε αυτό.
Αυτό από μια πρώτη ματιά και σύμφωνα με τα δημοσιογραφικά δεδομένα, σημαίνει πρώτα από όλα ότι το Ισλάμ έχει εμπεδώσει την κυριαρχία του στην Τουρκία (αν είναι έτσι τα πράγματα). Ότι η Τουρκία έχει ήδη μετατραπεί σε μια Ισλαμική χώρα κι ότι η ήττα του Κεμαλισμού είναι οριστική και αμετάκλητη. Ότι αυτό που απομένει είναι να αποσαφηνισθεί θεσμικά και ιδεολογικά ο χαρακτήρας αυτού του Τουρκικού ισλαμικού κράτους.
Στην Τουρκία σήμερα πράγματι γίνεται προσπάθεια να οικοδομηθεί ένα ανελεύθερο Ισλαμικό Κράτος με μοναρχικά (δεσποτικά) χαρακτηριστικά. Με «άρωμα» από το Σουλτανικό παρελθόν.
Η προσπάθεια, σημειωτέον, αναβίωσης του παρελθόντος δεν αφορά μόνο τον Ερτογάν και την Τουρκία. Αφορά και άλλες χώρες. Συνιστά ένα γενικό γνώρισμα των καιρών (στο οποίο έχουμε αναφερθεί και σε προηγούμενα κείμενα).
Η μετατροπή της Τουρκίας σε ένα καθαρά Ισλαμικό Κράτος είναι κάτι που «παίζεται» αυτή την περίοδο αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα συμβεί. Η εμφύλια διαμάχη μπορεί να οδηγήσει στην ισχυροποίηση και επικράτηση του Ισλάμ αλλα μπορεί να οδηγήσει και στην αποδυνάμωσή του και στην επιστροφή του Κεμαλισμού (που προς το παρόν φαίνεται να στηρίζει τον Ερτογάν μόνο στα ζητήματα κοινοβουλευτισμού και δημοκρατίας).
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η Τουρκία για όλο το επόμενο διάστημα θα αποτελεί έναν ασταθή παράγοντα στην περιοχή γεγονός που συνεπάγεται μιαν γενικότερη αποσταθεροποίηση των περιφερειακών ισορροπιών στη Μέση Ανατολή.
Οι εκκαθαρίσεις αντιφρονούντων ισλαμιστών και Κούρδων μπορεί να δίνουν την εντύπωση ισχυροποίησης του Ερτογάν, η αστάθεια όμως στην οποία έχει περιέλθει η Τουρκία δεν συνεπάγεται κάτι τέτοιο για κανέναν. Πολλά μέλλει να κριθούν στην πορεία, σε ότι αφορά το εσωτερικό μέτωπο αλλά και την εθνική υπόσταση της Τουρκίας, προκειμένου να διαφανούν σημάδια σταθεροποίησης του καθεστώτος. Προς το παρόν όλα είναι ρευστά και πρόσκαιρα. Ο καλλιεργούμενος αντι-δυτισμός και αντι-αμερικανισμός, τα ανοίγματα προς την Ρωσία, το Ιράν, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Συρία, όλα συνιστούν σπασμωδικές κινήσεις αντιπερισπασμού χωρίς να συνδέονται ακόμα με μονιμότερους προσανατολισμούς της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Ωστόσο παράγουν κάποια αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει ανοίξει η συζήτηση στους κόλπους του ΝΑΤΟ για την μελλοντική παραμονή ή όχι της Τουρκίας στην συμμαχία, για τις προοπτικές της βάσης του Ινσιρλίκ, για την ενεργοποίηση άλλων βάσεων στο Β. Ιρακ και την Κύπρο. Όλα αυτά ενώ ακόμα δεν έχει εδραιωθεί το καθεστώς Ερτογάν και δεν έχει μετατραπεί οριστικά η Τουρκία σε αυθεντικό ισλαμικό κράτος.
Για την Ελλάδα η αστάθεια στην Τουρκία επιδέχεται δύο αναγνώσεις. Μία πρώτη που βλέπει σημαντική ισχυροποίηση της θέσης της Ελλάδας ως παράγοντα σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή και μια δεύτερη που διαβλέπει άμεσους κινδύνους τόσο σε σχέση με το προσφυγικό όσο και με τα ανοιχτά ζητήματα στο Αιγαίο και την Κύπρο. Βασικά ισχύουν και οι δύο αναγνώσεις ως έναν βαθμό. Από κει και πέρα η ζωή θα δείξει, όπως πάντα, ποιο θα είναι το μέλλον των νέων Ελληνοτουρκικών σχέσεων. Θα μεσολαβήσουν εν τω μεταξύ κι άλλα γεγονότα που θα προσμετρηθούν, με το ειδικό βάρος του το καθένα, στην έκβαση της κατάστασης στην Τουρκία όπως π.χ. η λύση που θα δοθεί στο Συριακό και το Κουρδικό πρόβλημα, η τύχη που θα έχει το Ισλαμικό Κράτος, η νέα θέση που θα πάρει η Ρωσία στην περιοχή, οι ενεργειακές εξελίξεις στην Α.Μεσόγειο, οι σχέσεις Ευρωπαϊκής ένωσης-Τουρκίας, οι εξελίξεις στην Τούρκικη οικονομία κλπ. κλπ.
Η εξίσωση της Τουρκίας, με άλλα λόγια, περιλαμβάνει πλήθος μεταβλητές και είναι πολύ δύσκολο και πρόωρο, αυτή τη στιγμή, να επιχειρηθεί οποιαδήποτε επίλυσή της. Η Τουρκία βρίσκεται στην κυριολεξία στο μάτι του κυκλώνα που σαρώνει την περιοχή και την επηρεάζει και την αφορά με έναν άμεσο τρόπο.
Το ισλαμικό εγχείρημα πάντως του Ερτογάν δεν θα κριθεί μόνο με εσωτερικούς όρους, από την δυνατότητα δηλ. καταστολής των αντιπάλων του, αλλά κύρια από την επιτυχή διευθέτηση των πολύπλοκων εθνικών ζητημάτων της Τουρκίας που σήμερα τίθενται επιτακτικά σε πολλά επίπεδα. Χωρίς αυτήν καμιά εδραίωση κανενός ισλαμικού κράτους δεν είναι δυνατή.
